Άστεγοι στη σπηλιά του Κύκλωπα
by Sotos
Νωπογραφία του Πελεγκρίνο Τιμπάλντι (ca. 1555), Ανάκτορο Πότζι, Μπολώνια.
Στο άχαρο κλισέ που θέλει τους Έλληνες να διαπρέπουν στο Εξωτερικό θα ήθελα να προσθέσω ότι δεν εξυπακούεται απαραιτήτως ότι αυτοί οι Έλληνες ζουν και στο Εξωτερικό. Ούτε εξυπακούεται απαραιτήτως ότι δημιουργούν εκεί. Για να έχει πραγματικό νόημα αυτό το στερεότυπο, το μόνο που θα έπρεπε να εξυπακούεται είναι ότι, ανεξαρτήτως έδρας, οι Έλληνες –αν όχι όλοι, πάντως όσοι εξασφαλίζουν τις απαραίτητες κατάλληλες συνθήκες– δημιουργούν και διαπρέπουν σύμφωνα με ανταγωνιστικά κριτήρια, που ισχύουν στο Εξωτερικό και τα οποία στην Ελλάδα είναι… αραιωμένα –για να χρησιμοποιήσω μια επιεική εκφράση. Λέω αραιωμένα, διότι στο αξιολογικό μίγμα κριτηρίων που καλλιεργείται και ισχύει στη χώρα μας προστίθενται νεποτισμοί, κοινωνικές σχέσεις, συναλλαγές, ημιμάθεια, ιδεοληψίες κ.τ.λ. κ.τ.λ. –τα γνωστά.
Οι Έλληνες, λοιπόν, που ζουν και θέλουν να δημιουργούν στην Ελλάδα αγωνίζονται μέσα σε αυτό το άθλιο μίγμα. Με το έργο τους αλλάζουν αυτό το μίγμα και διαπρέπουν στο Εξωτερικό ή τουλάχιστον συνιστούν μια ευπρεπή παρουσία. Τίποτε όμως δεν μπορούν να κάνουν, όταν το ίδιο το μίγμα και οι συνέπειές του τους εκβράζουν.
Στο Εξωτερικό επίσης βρίσκονται τέτοια μίγματα σε δράση, ας μη γελιόμαστε. Όχι, όμως, στη δοσολογία που συνηθίζεται στην Ελλάδα. Οι λόγοι πίσω από τη διαφορά μεταξύ των δύο συνδέονται με τη διαπίστωση ότι στο Εξωτερικό δεν διακινδυνεύεται η υστέρηση σε πρωτογενή δημιουργία και άμιλλα ιδεών, διότι μια τέτοια υστέρηση μπορεί ανά πάσα στιγμή να στοιχίσει ακόμη και αυτή την ίδια την επιβίωση μιας χώρας, εφ’ όσον η επιβίωση πλέον ισοδυναμεί με συμμετοχή μέσα σε ένα πολύ ανταγωνιστικό περιβάλλον. Αντιθέτως, το ποσό ενέργειας που απαιτείται στο Εξωτερικό για μια τουλάχιστον ευπρεπή συμμετοχή στο διεθνή ανταγωνισμό, στην Ελλάδα διοχετεύεται σε εφησυχασμό: κυρίως με την επίκληση σ’ ένα ένδοξο παρελθόν, δεδομένου ότι αυτό το παρελθόν είναι δικό μας και άρα, αφού είναι αναγκαίο ως θεμέλιο κάθε διεθνούς ανταγωνισμού, άλλο τόσο αναγκαίοι δικαιούμεθα να εμφανιζόμαστε κι εμείς. Όταν σκουραίνουν υπερβολικά τα πράγματα, μεταπίπτουμε σ’ ένα είδος ιδιότυπης επαιτείας, που για τα προσχήματα συνοδεύεται με παχειά ρητορεία από αναρμόδιους και εθελοδουλεία από ανάξιους εντεταλμένους.
Οι αναρμόδιοι θα ήθελαν, βέβαια, να είναι εντεταλμένοι, προσκρούουν, ωστόσο, στους εθελόδουλους που, κατά το Γιάννης κερνάει Γιάννης πίνει, επιδιώκουν και λαμβάνουν ως μισθό για τον εξευτελισμό που υφίστανται τη συντήρηση του παραδοσιακού άθλιου μίγματος που προανέφερα, διότι ναι μεν αυτό το μίγμα τους φέρνει στη δεινή θέση της δουλικότητας, αλλά το ίδιο μίγμα είναι εκείνο που τους ανέδειξε, οπότε έχουν κάθε λόγο να το συντηρήσουν. Γι αυτό και στο Εσωτερικό οι αφεντιές τους δεν είναι καθόλου εθελόδουλοι, παρά μόνο απέναντι στους πραγματικά ισχυρούς του μίγματος· αντιθέτως, απέναντι στους ανίσχυρους είναι δεσποτικοί, οιηματίες, προσβλητικοί, σαδιστές και απάνθρωποι. Συνηγορούντες δε υπέρ του μίγματος –ακόμη και όταν με περισσή υποκρισία και κομπορρημοσύνη το καταγγέλουν– δείχνουν με αυταρέσκεια αχρείου και μπόλικη φανφάρα διάφορους πραγματικά αξιόλογους ανθρώπους, που έχει αναδείξει το άθλιο αυτό μίγμα, ως πειστήριον ότι δήθεν δεν είναι άθλιο. Πίσω τους οι ανάξιοι τρίβουν τα χέρια τους, καθώς εισπράττουν την αίγλη της συμμετοχής στο μίγμα· και την προβάλλουν υποχθόνια ως αξιοσύνη. Δεν θέλω να φέρω παραδείγματα γιατί θα εκθέσω κόσμο. Όχι όμως ότι δεν υπάρχουν. Όχι ότι δεν υπάρχουν!
Να μην παρεξηγηθώ: δεν υποστηρίζω ότι η δοσολογία του αθλίου μίγματος δεν έχει πιθανότητες να φέρει στην επιφάνεια αξιόλογους δημιουργούς και το έργο τους –κάποιοι ευάριθμοι έρχονται εν τέλει στην επιφάνεια, εξ ου και διευκρίνισα ότι χρησιμοποιούνται ως προκάλυμμα, ως βιτρίνα. Είναι, ωστόσο, ηλίου φαεινότερο ότι η ανισορροπία των πιθανοτήτων του μίγματος καθιστά εξαιρετικά ανισοβαρείς τις προοπτικές για τους αξιόλογους έναντι των αναξιόλογων. Ορίζει ένα ευνοϊκότερο περιβάλλον για τους τελευταίους, οι οποίοι –το νού μας σε αυτό το σημείο– αφού καταλάβουν θέσεις άλλων, στη συνέχεια αποδύονται σε μια προσπάθεια να τις διατηρήσουν, επειδή γνωρίζουν ότι είναι επισφαλείς σαν παλάτια στην άμμο· και για να το επιτύχουν έρχονται σε πάσης φύσεως συναλλαγές, ενώ αντιμάχονται κάθε πρώην συνυποψήφιο, επιβαρύνοντας με την ετεροθωρακισμένη συμπεριφορά τους την έτσι κι αλλιώς σε βάρος των αξιόλογων ανισορροπία. Υπεστήριζα πάντοτε ότι υπάρχουν πολλοί άκρως αξιόλογοι άνθρωποι στην Ελλάδα και διατεινόμουν παλαιότερα ότι απλώς βρίσκονται στη αφάνεια· ότι ασφυκτιούν στη χώρα των δεινοσαύρων –κυρίως ως μέλη της νεότερης γενιάς. Συνειδητοποιώ όμως ότι κάτι τέτοιο ίσως και να μην πείραζε, αν δεν συνέβαινε κάτι πολύ χειρότερο, καθώς έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι αξιόλογοι άνθρωποι στη χώρα μας δεν ασφυκτιούν απλώς· πολεμώνται· λυσσαλέα.
Στις μέρες μας, καθώς πάμε από το κακό στο χειρότερο, οι αξιόλογοι άνθρωποι είναι κατά κυριολεξίαν άστεγοι. Μόνο μια κυκλώπεια αντίληψη περί ανθρωπισμού θα μπορούσε να καταλογίσει στον ισχυρισμό μου αναίδεια, προβάλλοντας την ένσταση ότι εθελοτυφλώ προνομιακά, ότι «αντουανετίζω», την ώρα που υπάρχουν πραγματικοί άστεγοι. Προδίδεται, όμως, μια τέτοια ένσταση, ξεγυμνώνεται, καθώς προεξοφλεί βεβιασμένα και πάντως αβάσιμα ότι οι αξιόλογοι στους οποίους αναφέρομαι έχουν τουλάχιστον ένα πιάτο φαΐ, τα φάρμακά τους και κάπου την κεφαλήν κλίνειν –η εικόνα της αξιοπρέπειας ως έσχατο ένδυμα του δημιουργικού ανθρώπου τους ξεγελάει. Θα παρακαλούσα, λοιπόν, η όποια τέτοια ένσταση ήθελε προβληθεί, πριν αξιώσει διάλογο, να διασφαλίσει προηγουμένως ότι προέρχεται αποκλειστικά από χείλη με απτό και συγκεκριμένο έργο για την ανακούφιση των πραγματικά αστέγων· χείλη με τεκμηριωμένο μητρώο περί δύο χιτώνων… Διαφορετικά ελέγχεται ως ψευδεπίγραφη, παραπειστική και υστερόβουλη. Αλλά ακόμη κι έτσι, δεν αναιρείται ότι οι αξιόλογοι άνθρωποι κρίνονται ως τέτοιοι με το αξιόλογο έργο τους. Εφ’ όσον αυτό είναι άστεγο, είναι κι εκείνοι άστεγοι. Αν δεν ήταν άστεγο, η χώρα μας δεν θα είχε τα χάλια της.
Ως αποτέλεσμα του αθλίου μίγματος και των χημικών του αντιδράσεων, ακόμη εξήντα »στέγες αστέγων», που μετρίαζαν ως τις ημέρες μας το πρόβλημα παίρνουν σειρά με τη νέα λίστα Οργανισμών, που θα τεθούν υπόψη της κυκλώπειας ηγεσίας μας προς κατάργηση. Εύκολα ξεχωρίζει κανείς σε αυτόν τον κατάλογο ονομαστά Ιδρύματα, που στάθηκαν περήφανα απέναντι στο διεθνή ανταγωνισμό για δεκαετίες μέχρι σήμερα –δεν θα κατονομάσω για να μην αδικήσω. Η λίστα θα εκβράσει κι άλλους Έλληνες που με το έργο τους αλλάζουν και απολυμαίνουν το άθλιο μίγμα. Εκβρασμένοι θα κοιτούν το μίγμα με παράπονο, αγανάκτηση κι ένα ακατανίκητο αίσθημα ματαιοπονίας.
Για να δείξει ο Πολύφημος ότι βελτιώνει την κατάσταση, την επιδεινώνει, ενώ το άθλιο μίγμα παραμένει το ίδιο. Το αποτρόπαιο δείπνο του θα συνεχίζεται, μέχρι την ώρα που θα έχει μεθύσει για τα καλά από εξουσία, όποτε θα του μπήξει τον κάρφο ο Οδυσσέας.
sotosblog 
O Οδυσσέας ποιος είναι; Οι Έλληνες του εξωτερικού; Οι αξιόλογοι που μειοψηφούν; Θα γίνει τώρα; Σε πέντε μήνες; Σε δέκα χρόνια; Και πώς θα γίνει όταν ο λαός εκπαιδεύεται ασυστόλως στη βλακεία; Υπάρχει κάποιος φέρελπις πολιτικός νεανίας -διότι από εκεί ξεκινούν όλα- που έχει το σθένος και την
αντίληψη του ότι πρέπει να γίνουν τομές πρώτα;
Ως προς τους Έλληνες του εξωτερικού, θα ήθελα να επισημάνω κάτι, το οποίο ίσως διαφεύγει από πολλούς, ή ντρεπόμαστε και να το ξεστομίσουμε: Υπάρχει ένα ποσοστό των ανθρώπων αυτών (μεγάλο, μικρό δεν έχει σημασία, το λυπηρό είναι ότι υπάρχει) που δεν γνωρίζω αν είναι αξιόλογο ή όχι, αν έχει θαμπωθεί από την εύρυθμη λειτουργία των εκεί κρατών ή απλά είναι ανάξιο, το οποίο λοιδορεί και λασπολογεί συστηματικώς κατά της ίδιας του της πατρίδας· τύπου ΓΑΠ. Κι εδώ τίθεται τεράστιο ζήτημα, κυρίως ηθικό. Και είναι σιβυλλική η έκταση και εμβέλεια των πράξεων των. Δεν εξηγείται! Κανείς, μα κανείς, άλλος λαός δεν έχει τέτοια απαξιωτική στάση προς τη πατρίδα του. Σαφώς και έχουμε τα προβλήματά μας και πολλά κακώς κείμενα που χρήζουν διορθώσεως, τα οποία λησμονούμε και να τα αναψηλαφήσουμε μεταξύ μας. Είναι ανεπίτρεπτο, κατ’ εμέ, σε συζητήσεις και πηγαδάκια με ξένους να μην είμαστε μια φωνή. Να έχουμε μια στάση προς τα έξω που δείχνει ενότητα. Ας έχουμε στο νου μας » τα εν οίκω μη εν δήμω». Άλλοι λαοί το τηρούν κατά γράμμα συνήθως…
Θα ήθελα να γράψω δυό λόγια, διότι θεωρώ αυτό το σχόλιο πολύ δυνατό.
Συμφωνώ επί της αρχής στο σκεπτικό του δεύτερου σκέλους του, σχετικά με την πρακτική της αβασάνιστης κριτικής απέναντι στους Έλληνες και την Ελλάδα από εμάς τους ίδιους. Να επισημάνω όμως ότι, πρώτον, δεν είναι, όπως νομίζουν πολλοί, ίδιον δικό μας. Το έχω συναντήσει σε όλους τους λαούς, κυρίως μεταξύ σκεπτομένων. Συνεπώς, δεν μπορώ να αποκλείσω ότι γίνεται και από εμάς για μας κατά κόρον, ως τεκμήριο ότι είμαστε σκεπτόμενοι άνθρωποι και δη με μεγάλες προσδοκίες όπως όλοι οι σκεπτόμενοι.Δεύτερον, η έννοια μια φωνή είναι, κατά τη γνώμη μου, μια πολύ λεπτή υπόθεση, κατά το ό,τι την εκμεταλλεύεται ως έννοια πολύ δόλια η πολιτική ηγεσία, με στόχο να κρύψει από πίσω της τις δικές της κομματικές επιδιώξεις. Το είδαμε ξεκάθαρα να γίνεται σε αυτές τις δίδυμες εκλογές, κυρίως δε στο μεσοδιάστημα των διερευνητικών εντολών. Θεώρησα και θεωρώ εντιμότερη επ’ αυτού τη στάση του Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος διεχώρισε την έννοια «κοινό μέτωπο» από την έννοια «τσουβάλι με όλα τα αυγά μέσα», προτάσσοντας την προϋπόθεση συμμετοχής σε αυτό το να αποτάξουν οι υπαίτιοι τις δεσμεύσεις τους που γέννησαν την ανάγκη της συγκρότησής του, ώστε να έχουν νόημα και η συγκρότηση και οι κοινοί στόχοι του. Αυτά ως προς το δεύτερο σκέλος.
Εκείνο, ωστόσο, που έχει πολύ μεγάλη σημασία είναι ότι, αν προσέξει κανείς, πουθενά στο κείμενό μου δεν μιλάω, ούτε καν αφήνω να υπονοηθεί ότι οι αξιόλογοι Ελληνες είναι μειονότητα.Και ούτε αναφέρομαι σε κάποιο σημείο, επίσης αν το δει κανείς προσεκτικά, στους Έλληνες του Εξωτερικού. Από τη μια λυπάμαι, αν δεν έγινα εντελώς σαφής, από την άλλη όχι, διότι υπήρχε μια πρόθεση στη σύνθεση του κειμένου και υπό μιαν έννοια ήταν ένα κείμενο-παγίδα: Ήθελα να δείξω ότι είναι τόσο διαδεδομένα, ισχυρά κι εμπεδομένα αυτά τα στερεότυπα -περί μειονότητας των αξιόλογων και περί Ελλήνων του Εξωτερικού- που, μολονότι τα επικαλούμαι μόνο και μόνο για να τα στηλιτεύσω και να τα αποδομήσω, εντούτοις αυτά ανθίστανται και οδηγούν τον αναγνώστη να διαβάζει, παρασυρμένος από αυτά, άλλα από εκείνα που βρίσκονται μπροστά τα μάτια του ως σκέψεις. Σε καλώ, αν μου επιτρέπεις, σε δεύτερη ανάγνωση, και τρίτη αν χρειασθεί και είμαι έτοιμος για νέο σχόλιο από πλευράς σου.
Υποστηρίζω, λοιπόν, ότι οι αξιόλογοι Έλληνες είναι πλειονότητα -συντριπτική πλειονότητα. Και το υποστηρίζω εις πείσμα κάθε στερεότυπου-σατανά. Για την ακρίβεια, πιστεύω, ότι όποιος καταφέρει να αποδεσμευθεί πραγματικά από αυτά τα στερεότυπα και δει εμπρός του γυμνή την αλήθεια ότι οι Έλληνες είναι στη συντριπτική πλειόνότητά τους αξιόλογοι, θα διαπιστώσει δια γυμνού οφθαλμού τον άθλιο ρόλο της ανίκανης και αναξιόλογης πολιτικής ηγεσίας που συμμαχεί με τους λίγους αναξιόλογους, αναθέτοντάς τους ρόλο πορτιέρη που φράσσει το δρόμο των αξιόλογων ή και δημίου που καταδίδει και αποκεφαλίζει. Και θα διαπιστώσει κάποιος τότε τις πραγματικά καταπληκτικές δυνάμεις αυτού του λαού. Δυνάμεις που πετσοκόβονται με κάθε ευκαιρία, θρασύτατα και με υποκριτικότατες παράλληλες δηλωσεις περί πίστης σε αυτές τις δυνάμεις. Οι αχρείοι! Ακόμη ένα τέτοιο πετσόκομα είναι οι εξήντα Οργανισμοί στους οποίους αναφέρομαι. Το στερεότυπο τους έχει καταδικάσει πριν από το δήμιο ως άχρηστους και ανίκανους που δεν προσφέρουν τίποτε. Το τραπέζι του Πολύφημου είναι στρωμένο!
Τέλος, το ποιός και πότε θα μπήξει τον κάρφο στον Πολύφημο είναι ένα ερώτημα που πρέπει να θέτουμε στους εαυτούς μας και όχι στους άλλους.
Σ’ ευχαριστώ πάντως πολύ, πάρα πολύ για το πολύ δημιουργικό και αξιόλογο αυτό σχόλιο. Με προβληματισες και για ένα λόγο παραπάνω: θα πρέπει να αποφεύγω τα κείμενα-παγίδα και γενικά τα σύνθετα, πρακτική που μάλλον θα μου αποφέρει και περισσότερους αναγνώστες; Ή μήπως θα πρέπει να επιμείνω στα σύνθετα, ελπίζοντας στον αναγνώστη, που είναι ακόμη διατεθειμένος να μου χαρίσει λίγο χρόνο και φαιά ουσία ως στοιχειώδες αντάλλαγμα στον κόπο που καταβάλλω, ελπίζοντας από τη μεριά μου ότι αυτός ο αναγνώστης είναι και αποτελεσματικότερος και πιο επίζηλος αναμεταδότης, ως κριτικός νους; Είναι ένα δίλημμα που δεν απαντιέται εύκολα, από εμένα τουλάχιστον, διότι η αύξηση των αναγνωστών κολακεύει -κακά τα ψέμματα. Και γεννά την εντύπωση ότι ο κόπος πιάνει τόπο. Σε κάθε περίπτωση και πάλι δέξου τη φιλοφρόνησή μου για το σχόλιό σου και το ειλικρινές ευχαριστώ μου, διότι με βοήθησες να ξεκαθαρίσω αναγκαίες πτυχές των σκέψεών μου πίσω από αυτήν την ανάρτηση. Να γιατί μιλάω για αξιόλογους ανθρώπους αναφερόμενος ιδιαίτερα στη νέα γενία.
Mην ανησυχείς, μερικά κείμενα σου, χρειάζεται να τα διαβάζω δύο φορές. Το συγκεκριμένο χρειάστηκε παραδόξως μόνο μία, καθώς το κατανόησα και κατάλαβα πλήρως τα περί μίγματος και αξιόλογων ανθρώπων που δεινοπαθούν από αυτό.
Μάλλον περισσότερο καταχράστηκα την ανάρτηση σου, δίοτι η άποψη μου περί Ελλήνων εξωτερικού, στριφογύριζε πολύ καιρό στο μυαλό μου, ανυπομονώντας να ξεπηδήσει μέσα από τα στενά όρια του. Με το που διάβασα »Έλληνες Εξωτερικού» και περί αξιόλογων ανθρώπων στην Ελλάδα, ήθελα να μεταφέρω τις σκέψεις μου δημοσίως.
Έχεις δίκηο περί ενότητος και πως δεν μπορεί να μπουν όλοι σε ένα τσουκάλι, απατεώνες και μη, αλλά το καλύτερο για μένα παραμένει το, μια γροθια όλοι μαζί στο εξωτερικό, και ταυτοχρονη καταδίκη υπαιτίων στο εσωτερικό, με συναινεση Βενιζέλου. Πόσο θολή πρέπει να είναι η κρίση του· Ή μάλλον πόσο δέσμιος πρέπει να είναι από αυτο το μίγμα -μιας και το αναφέρεις- ώστε να έχει καταστεί ανίκανος για οιαδήποτε αξιολόγηση των πραγμάτων. Και πόσο μάλλον, όταν θα μπορούσε να ανήκει, με μία κίνηση ματ, στην πλευρά των εξ αμελείας υπευθύνων.
[…] που παίρνουν σειρά, θυμήθηκα που είχα γράψει για τους «Άστεγους στη Σπηλιά του Κύκλωπα», διερωτώμενος τι άλλο μέλλει να χάσουμε εκτός από το […]