sotosblog

Να θυμίσω, χωρίς να θέλω να κάνω τον έξυπνο, ότι οι πλατείες και οι δρόμοι είχαν πλημμυρίσει, διότι μέσα στη Βουλή ψήφιζαν –να μην το ξεχνάμε. Ούτε ότι ψήφιζαν, ούτε ότι ο κόσμος είχε βγει στις πλατείες και τους δρόμους.

Γιώργος Σεφέρης

Λίγες είναι οι νύχτες με φεγγάρι που μου άρεσαν· στίχος του Γ. Σεφέρη από το ποίημά του ο Τελευταίος Σταθμός –ένα ποίημα που διδαχθήκαμε στο σχολείο. Οι… ψαγμένοι προοδευτικοί φιλόλογοι που είχαμε μας άφηναν να καταλάβουμε τότε, με ύφος γεμάτο συνωμοσία και υπονοούμενο, ότι μιλούσε για τον Εμφύλιο. Μαγεμένοι εμείς, έφηβοι έτοιμοι για μύηση και περιπέτεια ανοίγαμε αυτιά, μάτια, πόρους και ρουφάγαμε. Αμάσητα· οι σιαγώνες μας είχαν παραλύσει. Χάβαμε σαν κήτος της Αβύσσου που πλέει ράθυμα και νωχελικά, ύπτιο, με ένα μόνιμο διάπλατο χασμουρητό, για να θρέφεται με ό,τι καθιζάνει από πάνω προς τα κάτω -το πλαγκτόν.

Λίγα, λοιπόν, είναι κι εμένα τα βιβλία που μου άρεσαν. Ένα από αυτά είναι τα Δοκίμια του Ιμμάνουελ Καντ. Στριφνό στη σύνταξη, το παραδέχομαι, κοπιώδες στην ανάγνωση, είναι κι αυτά τα Γερμανικά, που για να αποδοθούν… είναι και το βάρος ότι μεταφράζεται ένας γίγαντας και τρέμει ο μεταφραστής μη του φύγει κανένα κόμμα, οπότε… Αξίζει, όμως, τον κόπο.

Σε ένα από αυτά τα Δοκίμια, θέτει ένα πολύ σημαντικό, βαρυσήμαντο, θεμελιώδες ερώτημα: Ο κόσμος μας, διερωτάται, πηγαίνει προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο; Δεν ξέρει, βέβαια, ότι σε ενάμιση αιώνα θα βρεθεί η πενικιλίνη. Δεν ξέρει ότι το προσδόκιμο ζωής θα ανέβει κατακόρυφα, η παιδική θνησιμότητα θα πέσει αντιστρόφως ανάλογα, θα εξαφανισθεί ο επιλόχειος πυρετός και η Ιατρική θα μιλάει για ιστορικές ασθένειες. Ούτε τα ξέρει, ούτε καν τα υποπτεύεται ούτε, πιστεύω, μπορεί να τα φαντασθεί. Όμως είναι τόσο δυνατό μυαλό που αντιλαμβάνεται πως ό,τι και να γίνει, το ερώτημα πάντα θα στέκει, γιατί δεν θα έχουμε ποτέ ασφαλή οδό σχετικά με το αν όλα αυτά είναι τελικά για το καλό μας, αφού, λ.χ., δεν ξέρουμε πώς θα ήταν τα πράγματα αν είχαμε πάρει άλλο δρόμο, πόσο δε μάλλον, αφού τα καλά κουβαλάνε και τόσα στραβά μαζί τους: η παιδική θνησιμότητα πέφτει στη γειτονιά μας και ανεβαίνει σε μιαν άλλη· οι πόλεμοί μας έγιναν καταστροφικοί όσο ποτέ· και το πού πάμε, ακόμη δεν το έχουμε απαντήσει. Ούτε βλέπω και καμιά διάθεση, προς το παρόν…

Έτσι, ο Ιμμάνουελ, που ήταν σοβαρός άνθρωπος, δηλώνει ότι δεν είναι σε θέση να απαντήσει· θα ήταν ευχής έργο να μας καθοδηγεί όλους αυτό το ερώτημα σε κάθε απόφασή μας μικρή ή μεγάλη. Οπωσδήποτε δε στις μεγαλύτερες, όπως αυτή ενώπιον της κάλπης.

Ιμμάνουελ Καντ

Προσωπικώς, δεν γνωρίζω αν είναι καλύτερα με το Ευρώ ή χωρίς, με την Ευρώπη ή χωρίς και άλλα τέτοια κρίσιμα διλήμματα. Πιστεύω βάσιμα ότι σε μια κρίση ειλικρινείας ούτε ο επικεφαλής της Ν.Δ. είναι σε θέση να γνωρίζει, ούτε ο επικεφαλής του ΣΥ.ΡΙΖ.Α., ούτε κανείς. Λένε διάφορα ελευθερόστομα και αμετροεπή, ενώ απλώς μας ζητούν να τους εμπιστευθούμε την αντιμετώπιση των άγνωστων εκατέρωθεν δυσκολιών, που θα προκύψουν. Σέβομαι την τόλμη τους να ζητούν να αναλάβουν, ο καθένας για δικούς του λόγους, μια ευθύνη, που εμείς θεωρούμε ότι μας αναλογεί μόνο για όσο διαρκέσει η παρουσία μας μέσα στο παραβάν.

Αν και αυτό δεν είναι εντελώς αλήθεια· υπάρχει ζωή κι έξω από το παραβάν· εξαιρώ από αυτή τη ζωή όσους διαμαρτύρονταν για τους κλειστούς δρόμους και τις πλατείες, όση ώρα εκεί έπεφτε το ξύλο της αρκούδας και όλο το μεταλλαγμένο πιπέρι της Μαδαγασκάρης, σε θανάσιμες ποσότητες που ποτέ δεν μάθαμε και πόσο κόστισαν, ώστε να γνωρίζουμε τουλάχιστον ποιες κοινωνικές ομάδες θα μπορούσαν να είχαν ελαφρυνθεί ή πόσες αυτοκτονίες θα είχαν προληφθεί αντ’ αυτού. Να θυμίσω, χωρίς να θέλω να κάνω τον έξυπνο, ότι οι πλατείες και οι δρόμοι είχαν κλείσει διότι μέσα στη Βουλή ψήφιζαν –να μην το ξεχνάμε. Ούτε ότι ψήφιζαν, ούτε ότι ο κόσμος είχε βγει στις πλατείες και τους δρόμους. Αλήθεια, μια και μιλάμε εσχάτως για το πρόγραμμα του ΣΥ.ΡΙΖ.Α., το αντίστοιχο της Ν.Δ. περιλαμβάνει και αυτά τα συλλαλητήρια, όταν λέει ότι θα πρέπει να καταλαμβάνουν μόνο μια λωρίδα του δρόμου, οπότε και δεν θα εμποδίζουν και θα γίνεται πιο γνωστό το αίτημά τους;

Μ’ αυτά και μ’ αυτά γνωρίζω για το Μνημόνιο ότι με αυτό πάει ήδη χειρότερα ο κόσμος μας, και δεν δέχομαι την πολιτική του φόβου, είτε φοράει στολή, είτε όχι. Κυρίως δε την πολιτική του φόβου που λέει ότι χωρίς το Μνημόνιο θα είναι ακόμη χειρότερα. Δεν δέχομαι την πολιτική του φόβου με τίποτε και σε τίποτε. Είναι από μόνη της μνημειώδες δείγμα ότι με όποιον την υιοθετεί δεν πάμε προς το καλύτερο. Αν είναι θέμα γονιδιακό, ε, τότε δεν έχω τη «γονιδιακή παραλλαγή της υπακοής-DARPP-32», που μόλις ανακαλύφθηκε. Για την ακρίβεια, η ανακάλυψη αυτή αρχίζει να με υποψιάζει ότι υπάρχει Ελληνικό D.N.A. και δεν την περιλαμβάνει. Συμπληρώνω δε με επιστημονική αυτοπεποίθηση ότι, είτε υπάρχει, είτε δεν υπάρχει εθνικό D.N.A., όσο θα κορυφώνεται ο φόβος, τόσο θα πλησιάζει η ανθρώπινη ψυχοσύνθεση στην κατάσταση του πολεμιστή, οπότε, όπως καταλαβαίνετε, τα έξιτ πολ γι άλλη μια φορά δεν θα έχουν καμία σχέση με τις τρέχουσες δημοσκοπήσεις.

Και, τέλος πάντων, οι διάφοροι λεονταρισμοί και παλληκαρισμοί του επικεφαλής της Ν.Δ. περί μετώπων κατά ποίου στρέφονται; Κατά εκείνων που βγήκαν στις πλατείες και τους δρόμους; Ο κ. Σαμαράς, βέβαια, τις εξαπολύει εναντίον του κ. Τσίπρα, αλλά τι; Χτυπώντας το σαμάρι; Χα! Ωραίο λογοπαίγνιο…

Και τι πιστεύει; Ότι θα διεγείρει παλαιοοννεδίτικα ανακλαστικά; Θα μου πείτε ό,τι ξέρει ο καθένας κάνει… Γιατί δεν μπορεί να νομίζει σοβαρά ότι θα μας πάει στο ’47 ή στον Τεμπονέρα ή δεν ξέρω κι εγώ πού, όταν εδώ διερωτώμεθα πώς θα πάμε μπροστά, προς κάτι νεώτερο, καλύτερο! Πάντως προς το καλύτερο σίγουρα δεν πάμε με τη μισαλλοδοξία.

Και ποιος θα τα βάλει με ποιόν; Αυτοί που κατέβηκαν στην πλατεία κι έφαγαν της χρονιάς τους με εκείνους που δεν έφαγαν, επειδή δεν έχουνε να φάνε και φοβήθηκαν να κατέβουν για να μην τις φάνε κι από πάνω;

Ξέρω, ξέρω… Το έκοψε ο τύπος το «κεντροδεξιό μέτωπο που θα ξεσκεπάσει τους κουκουλοφόρους» και το έκανε… φιλοευρωπαϊκό. Κάποιος τον καταχέρισε φαίνεται. Αυτό μετράει. Ότι υπάρχει κάποιος που τον καταχερίζει. Για καλό το λέω…

Σε κάθε περίπτωση πάντως, να μην του διαφεύγει ότι, μια και το ‘φερε η κουβέντα, μετά τους μεν, τον Εμφύλιο τον κέρδισαν οι δε, χωρίς μάλιστα να χρειασθούν λεονταρισμοί και παλληκαρισμοί, προς τους οποίους εκείνος ρέπει. Πότε κέρδισαν οι δε; Μα, την ημέρα που διδαχτήκαμε στο σχολείο ότι το ποίημα του Σεφέρη που σας ανέφερα γράφτηκε για τον Εμφύλιο. Αρκετά, λοιπόν, με αυτές τις ρεβάνς. Γράφτηκε ο Τελευταίος Σταθμός. Γιατί, αν κάποιος έχασε τότε, αυτή ήταν η Ελλάδα.