«Εν τυμπάνω και κιθάρα»
by Sotos
Απευθύνω έκκληση σε όλους τους φιλόμουσους να παρακολουθούν τη Λειτουργία τούτες τις μέρες. Η Βυζαντινή υμνογραφία είναι γεμάτη από ποιητικά και μουσικά αριστουργήματα. Πολλά από τα σπουδαιότερα είναι γραμμένα κατεξοχήν για τη Μεγάλη Εβδομάδα.
Η έκκλησή μου αφορά και όσους έχουν και όσους δεν έχουν άριστες σχέσεις είτε με το Θείο ή τη θρησκεία, είτε με το λατρευτικό τυπικό. Παρακαλώ θερμά όσους δεν έχουν, να αναλογισθούν αν επιδεικνύουν τα ίδια ανακλαστικά απέναντι, λ.χ., στη μουσική ενός J.S. Bach που ήταν κατά μείζονα λόγο θρησκευτική, ή στην ποίηση ενός Πινδάρου, όταν αυτός αναφέρεται στην Παλλάδα Θεά Αθηνά ή έστω στο Let it Be των Beatles και να στοχασθούν αναλόγως.
Γνωρίζω, επίσης, ότι για όσους διατηρούν καλές σχέσεις με την Εκκλησία –ο καθένας για τους δικούς του λόγους– δεν είναι εύκολο να διαχωρισθούν τέχνη και πίστη, ούτε, όμως, και απαραίτητο. Θυμάμαι μια φορά μια ομάδα ηλικιωμένων εκδρομέων-επισκεπτών της εξαιρετικής έκθεσης κειμηλίων του Αγίου Όρους στη Θεσσαλονίκη –προφανώς θεοσεβών εκδρομέων– να σταυροκοπιούνται ασταμάτητα από τη μια εικόνα στην άλλη, την ώρα που άλλοι επισκέπτες είχαν απέναντι στα εκθέματα τη συνήθη αποστασιοποιημένη στάση του τουρίστα σε πινακοθήκη της Εσπερίας.
Με την έκκλησή μου, λοιπόν, δεν τους καλώ να αποστασιοποιηθούν. Τους παροτρύνω να προσέξουν και να δώσουν το βάρος όπου αυτό αναλογεί, για να θαυμάσουν στο φυσικό του χώρο το δημιουργικό ανθρώπινο πνεύμα στην προσπάθειά του να συλλάβει το θαύμα. Τους διαβεβαιώ ότι θα συμβάλει θετικά στη μέθεξη.
Λυπούμαι δε που άργησα να αναρτήσω αυτές τις αράδες. Θα προτιμούσα να είχα προλάβει το Τροπάριο της Κασσιανής, μιας από τις σημαντικότερες υμνογράφους –δηλαδή ποιήτριας και συνθέτριας μαζί– μορφής ενδεικτικής του υψηλότατου και εντελώς παρεξηγημένου Βυζαντινού Πολιτισμού.
sotosblog 
Επρεπε να υπήρχαν διαβαθμίσεις των like. Ενα, δύο, τρία… Εδώ αξίζουν πολλά.
Αν και δεν είναι της Μεγαλοβδομάδας, αγάλλομαι με την «Αγνή Παρθένε» http://www.youtube.com/watch?v=IomxvOTf-So ,
που υποψιάζομαι ότι δεν είναι κατ’εξοχήν δείγμα βυζαντινής μουσικής. Ή μήπως είναι, δάσκαλε;
Είναι από εξαιρετικά δύσκολο έως μάλλον αδύνατο να συμβιβάσει ένας δημιουργός -εν προκειμένω ο Αγ. Νεκτάριος- την εσωτερική ανάγκη για δημιουργία, δηλαδή για κάτι όσο το δυνατόν πιο νέο, με την επίσης εσωτερική ανάγκη για προσήλωση στο παλαιό. Νομίζω ότι όπως η περιφρόνηση προς το παλαιό τιμωρεί όποιον θέλει να κάνει κάτι νέο, άλλο τόσο η περιφρόνηση προς το νέο τιμωρεί όποιον θέλει να παραμείνει προσηλωμένος στο παλαιό -εφ’ όσον μιλάμε για αυθεντική δημιουργία, βέβαια.
Τώρα, το υποκειμενικό αίσθημα της αγαλλίασης είναι πολύ, μα πολύ σεβαστό. Και είμαι βέβαιος ότι για το συγκεκριμμένο ύμνο πιθανότατα το μοιραζόμαστε κι άλλοι μαζί σου.
Α! Επ’ευκαιρία να θέσω υπ’όψιν σου κι έναν ύμνο βυζαντινό, αλλά όχι θρησκευτικού περιεχομένου.
Είναι ύμνος προς τιμήν του Κωνσταντίνου ΧΙ Παλαιολόγου.
Σου είμαι ευγνώμων γι αυτό τον ύμνο. Δεν χωρεί καμμιά αμφιβολία ότι έχει υψηλή ιστορική και καλλιτεχνική αξία.
Ιστορική, διότι διαλευκαίνει ως δείγμα την παρανόηση ότι όλη η βυζαντική τέχνη ήταν, όπως επιπόλαια, κατά τη γνώμη μου, υποστηρίζεται, θεοκρατική. Είναι προφανές ότι θα πρέπει να υπήρχε και κοσμική που μάλλον χάθηκε κατά τη σχεδόν ολοκληρωτική καταστροφή. Σχετικό πειστήριο είναι, άλλωστε, το συγκλονιστικό γλυπτό με τα τέσσερα άλογα, ένα από τα ελάχιστα που ευτυχώς διασώθηκαν, το συγκεκριμμένο μεταφερόμενο αρχικά στη Βενετία, όπου και τοποθετήθηκε στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου.
Καλλιτεχνική, αν συγκρίθει με το τι γίνεται την ίδια στιγμή στη Δύση. Υπό αυτή την αξιολογική οπτική γωνία δείχνει πόσο αυτή τότε ακόμη υστερούσε, αλλά και πόσο στηρίχθηκε στο Βυζαντινό καλλιτεχνικό κεφάλαιο για να εξελιχθεί με άλματα πια στη συνέχεια, όταν δηλαδή η Αυτοκρατορία περιήλθε σε πνευματική και δημιουργική παρακμή στα χέρια των Οθωμανών.
Ευχαριστώ